300 milyon yıllık fosiller dünyanın en büyük eklembacaklılarının neye benzediğini ortaya koyuyor

Yeni fosiller, 300 milyon yıldan daha uzun bir süre önce Dünya’da dolaşan dev eklembacaklı Arthropleura’nın kırkayak ve çıyanların özelliklerini birleştirdiğini ortaya çıkardı. Küçük örneklerden oluşan bu fosiller Fransa’da bulundu ve sonunda yaratığın kafasının yapısıyla ilgili yaklaşık 200 yıllık bir gizemi çözdü. Aynı zamanda yaşam tarzına ve evrimsel ilişkilerine dair yeni bilgiler sağlar.

Omurgasızların çeşitli bir grubu olan eklembacaklılar, parçalı gövdeleri, eklemli bacakları ve dış iskeletleriyle bilinir. Bu grup böcekleri, kabukluları ve eklembacaklıları içerir, ancak eklembacaklılar, Dünya üzerinde şimdiye kadar yaşamış en büyük eklembacaklılar olarak tarihte özellikle önemli bir yere sahiptir.

Eklembacaklı fosilleri ilk kez 1854 yılında Büyük Britanya’da keşfedildi ve yetişkinlerin 2,5 metre uzunluğa ulaşabildiğini gösteriyor. Ancak bugüne kadar kafaları korunmuş hiçbir fosil bulunamamış, bu da eklembacaklıların çıyanlar gibi yırtıcı hayvanlar mı yoksa modern kırkayaklar gibi döküntü yiyiciler mi olduğunu belirlemeyi zorlaştırıyor.

9 Ekim’de Science Advances dergisinde ayrıntılı olarak yayınlanan bu son keşif, büyük bir atılım olarak değerlendiriliyor. Araştırmacılar, bilgisayarlı tomografi ve sinkrotron görüntüleri gibi ileri tarama tekniklerini kullanarak taşla kaplı fosilleri zarar vermeden analiz etti. Taramalar antenler, alt çeneler, gözler ve beslenme yapıları dahil olmak üzere karmaşık ayrıntıları ortaya çıkardı.

Londra Doğa Tarihi Müzesi’nde paleontolog olan Dr. Greg Edgecombe’a göre, eklembacaklı fosillerinde bulunan özellikler, “kırkayaklar ve çıyanlar aslında birbirlerinin en yakın akrabalarıdır”.

Sonuçlar eklembacaklıların büyük olasılıkla bir yırtıcı olmadığını gösteriyor. Zehirli dişleri ya da özel yırtıcı bacakları olmayan bu yaratık, muhtemelen modern döküntü yiyen kırkayaklara benzer bir yaşam tarzı yaşıyordu. Edgecombe, “Muhtemelen daha çok bugün yaşayan döküntü yiyen kırkayaklara benziyorlardı” diye ekledi.

Yaratığın (daha çok yengeç gibi suda yaşayan eklembacaklılarda görülen) saplı gözleri, onun kısmen amfibi bir hayat yaşamış olabileceği ihtimalini artırıyor. Araştırmanın baş yazarı Mikael Léritier, “Günümüzde saplı gözler, yengeç veya karides gibi suda yaşayan eklembacaklıların tipik bir özelliğidir” dedi. Özellikle solunum sistemleriyle ilgili gelecekteki keşiflerin eklembacaklıların suyla ilişkisine daha fazla ışık tutabileceğini söyledi.

West Virginia Üniversitesi’nden jeoloji profesörü James C. Lumsdale, bu “olağanüstü sonuçların” bu nesli tükenmiş dev hakkında yeni bir anlayış sağladığını belirterek keşfi övdü.