Yıllık BM iklim zirvesi olan COP29’un önemi nedir?

Bakü:

Dünyanın dört bir yanından on binlerce insan önümüzdeki hafta Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de yıllık iklim zirvesi olan Birleşmiş Milletler COP29 için bir araya gelecek.

Ancak her yılki zirve kendi vaatlerini, planlarını ve takip edilmesi gereken evrakları ürettiğinden, bu tartışmaların mantığını takip etmek zor olabilir.

“Taraflar Konferansı”nın kısaltması olan COP’un neden önemli olduğu hakkında bilmeniz gerekenler:

Neden yıllık bir COP düzenliyoruz?

İklim değişikliği, soruna katkıda bulunup bulunmamasına bakılmaksızın her ülkeyi etkileyeceğinden, ülkeler arasındaki ihtiyaç çeşitliliğine hitap edebilecek küresel çözümlere ihtiyaç duymaktadır.

1992 yılında küresel müzakereleri başlatan Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ni (UNFCCC) imzalarken, bunu kabul eden taraflar, küresel ısınmanın büyük bir kısmına neden olan zengin ülkeler ile bundan orantısız bir şekilde zarar gören fakir ülkeler arasında ayrım yapmak için büyük çaba harcadılar.

Başka bir deyişle, görüşmeler, sanayileşmeden en çok yararlanan ülkelerin, ortaya çıkan küresel ısınmayla mücadelede en büyük sorumluluğu üstlenmesi gerektiği fikri etrafında dönüyor.

Gelişmekte olan ülke ekonomileri büyüdükçe ve zengin ülkeler savaş da dahil olmak üzere rakip maliyetlerle uğraştıkça, bu dengesizliğin üstesinden gelmek daha da zorlaştı.

Yıllık bir zirve neyi başarabilir?

Zirve, ülkelerin enerji politikaları, finansman planları veya finansman ihtiyaçları dahil olmak üzere çözümleri tartışabileceği bir ortam sağlıyor.

Neredeyse her zirveye dünya liderlerinin katılması, ülkelerinin Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi hedeflerine bağlılığının önemli bir sinyalini veriyor. Liderlerin varlığı aynı zamanda ülkelerin geçmiş vaatler konusunda birbirlerini sorumlu tutmasına da yardımcı olur.

Ancak yıllık COP, devam eden bir sürecin yalnızca ana olayıdır. Ülke temsilcileri, tüm ülkelerin fikir birliğiyle onaylanabilecekleri COP öncesinde yeni iklim eylemi önerileri için destek oluşturmak amacıyla yıl boyunca bir araya geliyor.

Operasyon başarılı mı?

Her zirve, bir önceki yıla kıyasla küresel iklim eylemini artırmayı hedeflerken, etkinlik aynı zamanda ülkelere, vatandaşlarına sorunun ele alındığını gösterme fırsatı da sunuyor.

En önemlisi, bu çalışma ülkelerin emisyonlarını sayıp raporlamasını sağladı ve yüz milyarlarca dolarlık iklim yardımının gelişmekte olan ülkelere aktarılmasına yardımcı oldu.

Süreç, fikir birliği kararlarını gerektirerek, aynı zamanda üzerinde anlaşmaya varılan eylemler için güçlü bir küresel destek sağlayarak bu eylemlerin uygulanma şansını artırır.

Ancak ilerlemenin hızı, artan küresel sıcaklıkları kontrol altına alamayacak kadar yavaştı. Taraflar Zirvesi’nin başladığı 1995 yılından bu yana emisyonlar ve sıcaklıklar artmaya devam etti; bu da dünyanın aşırı iklim değişikliğine doğru ilerlediği anlamına geliyor.

UNFCCC sürecini destekleyenler, küresel ısınmayı sınırlamak için büyük sosyal ve ekonomik değişiklikleri müzakere etmenin alternatifi olmadığını söylüyor.

COP29’dan ne elde edeceğiz?

Bu yılki zirvede bazı önemli anlaşmalara varılması bekleniyor: yeni bir yıllık iklim finansmanı hedefi, çok taraflı karbon kredisi piyasalarının işletilmesine yönelik bir anlaşma ve halihazırda maliyetli iklim felaketlerinden etkilenen ülkelere daha fazla yardım parası taahhüdü.

Ayrıca müzakereciler, önceki zirvelerde gerçekleştirilen çalışmaların üzerine inşa edilen teknik anlaşmalar üzerinde çalışmaya devam edecek.

Taraflar Konferansının resmi çerçevesi dışında, ülke grupları kendi girişimlerini başlatabilir veya belirli projeler için finansman sözü verebilir. Finansörler iklim yatırımları için para toplamaya çalışırken, şirketler muhtemelen iklim eylemiyle ilgili iş anlaşmalarını açıklayacak.

Azerbaycan’ın COP29’daki rolü nedir?

Taraflar Konferansı’nın dönüşümlü başkanlığının Orta ve Doğu Avrupa’ya devredildiği bu yıl, Taraflar Konferansı’nın yirmi dokuzuncu oturumunun başkanlığını Azerbaycan yürütüyor.

Gelecek yıl Brezilya, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nın (COP30) Latin Amerika’daki ev sahibi olacak.

Zirveye ev sahipliği yapan ülke, yıl boyunca zirve öncesi müzakerelere rehberlik etmek ve diğer hükümetlere iddialı adımlar atmaları yönünde baskı yapmak için çalışıyor. Bu durum, zirvenin önceliklerinin belirlenmesinde başkana önemli bir rol veriyor.

COP’ta başka neler oluyor?

Ülke müzakerelerinin ötesinde, COP zirvesi herkesin kendi davasına dikkat çekmesi veya fon sağlaması için bir fırsat sunuyor.

Yüzlerce yan olay, aktivistler, akademisyenler, sektör lobicileri ve bankacılığın ağır topları arasında sürtüşmeye neden oluyor.

Halka açık konferans, okyanus asitlenmesinden karbon dengeleme projelerinin tasarımına kadar çeşitli konularda panel tartışmalarına ev sahipliği yapıyor.

“Yeşil Bölge” olarak adlandırılan sergi salonunda ulusal delegasyonlar, kar amacı gütmeyen kuruluşlar ve şirketler tarafından yürütülen tartışmalar yer alıyor.

Bazı zirvelerde, binlerce kişinin 2021’de Glasgow’daki BM İklim Değişikliği Konferansı (COP26) dışında toplanması gibi büyük organize protestolar görülmüş olsa da, Mısır ve BAE’deki son iki zirve yalnızca belirlenmiş, kısıtlı alanlarda protestolara izin verdi.

Halk gösterilerini de yasaklayan Azerbaycan’da, yüksek güvenlikli konferans alanı dışında çok az sivil eylem görülmesi muhtemel.

(Başlık dışında bu hikaye NDTV personeli tarafından düzenlenmemiştir ve ortak bir yayından yayınlanmıştır.)