Hindistan-Suriye ilişkilerinde şimdi ne olacak?

Yeni Delhi:

1957’de Başbakan Jawaharlal Nehru, Amerika Birleşik Devletleri’ne giderken Suriye’nin başkenti Şam’da durdu. Hindistan ile Suriye’nin yedi yıl önce diplomatik ilişkiler kurduğu ve bu dostluğu kutlamak amacıyla Şam’ın tarihi Emevi Meydanı’ndaki bir caddeye ‘Cevaharlal Nehru Caddesi’ adı verildi. Onlarca yıl boyunca bu ilişki pek çok siyasi fırtına ve savaşa göğüs gerdi ancak Beşar Esad rejiminin devrilmesiyle birlikte Hindistan ile Suriye arasındaki yeni ilişkinin nasıl olacağına dair sorular ortaya çıktı.

Ortak ilkeler

Esad ailesi (önce Hafız Esad, daha sonra Beşar Esad) yönetimindeki Suriye, başta Keşmir olmak üzere kritik konularda Hindistan’ı sürekli olarak destekledi. Pek çok Müslüman ülke Pakistan’ın Keşmir konusundaki tutumu etrafında toplanırken, Suriye ayrı duran ve sıklıkla Hindistan’ın egemenliğine desteğini ifade eden birkaç ülkeden biriydi. Esad ailesinin laik yönetimi Hindistan ilkeleriyle tutarlıydı ve işbirliği için güçlü bir temel oluşturuyordu.

Hindistan’ın Jammu ve Keşmir’e özel özerklik tanıyan 370. Maddeyi 2019’da kaldırmasından sonra bile Suriye hükümeti bunu açıkça Hindistan’ın bir “iç meselesi” olarak tanımladı.

O dönemde Suriye’nin Yeni Delhi elçisi Riad Abbas, sarsılmaz desteğini şöyle ifade etti: “Her hükümet, kendi topraklarında halkını korumak için istediğini yapma hakkına sahiptir. Biz her türlü eylemde her zaman Hindistan’ın yanındayız.”

Yeni sistem tehlikesi

Suriye’deki aşırı grupların geri dönmesine yol açabilecek Beşar Esad’ın devrilmesi Hindistan için zorluklar yaratıyor. IŞİD’in gücünün doruğunda olduğu dönemde Suriye, Rusya ve İran’ın desteğiyle terör örgütünün nüfuzunu ortadan kaldırdı. Suriye’deki liderlik boşluğu, Orta Doğu’nun çok ötesinde etkileri olacak şekilde aşırı grupların yeniden ivme kazanmasına yol açabilir.

Hindistan için IŞİD dahil bu tür grupların yeniden canlanması doğrudan bir güvenlik sorunu teşkil ediyor.

Mevcut siyasi huzursuzlukla ilgili olarak Hindistan, barışın getirilmesi için “Suriye öncülüğünde” bir süreç başlatılması çağrısında bulundu.

“Suriye’deki durumu mevcut gelişmeler ışığında izliyoruz. Tüm tarafların Suriye’nin birliğini, egemenliğini ve toprak bütünlüğünü korumak için çalışması gerektiğini vurguluyoruz.” Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada, “Şam’daki büyükelçiliğimiz şu çıkarlarla temas halindedir: Suriye toplumunun tüm kesimlerinin arzuları, emniyet ve güvenlikleri konusunda Hint toplumuyla temas halindedir.”

Hindistan’ın diplomatik konumu

Hindistan, BM Güvenlik Konseyi kararlarına uygun olarak çatışmaya Suriye liderliğinde bir çözümü sürekli olarak destekledi. Hindistan, Suriye’deki iç savaşın en yoğun olduğu dönemde bile Şam’daki büyükelçiliğini sürdürdü.

Yeni Delhi, Suriye’nin İsrail’in itiraz ettiği Golan Tepeleri üzerindeki iddialarını tarihsel olarak destekledi. 2010 yılında eski Devlet Başkanı Pratibha Patel Şam’ı ziyaret ederek bu görüşünü yineledi.

“Hindistan, Arapların tüm haklı davalarını tutarlı bir şekilde desteklemiştir. İlgili BM kararları temelinde, Orta Doğu sorununa yönelik kalıcı ve kapsamlı bir barışın sağlanmasına yönelik Hindistan’ın sağlam desteğini yinelemek isterim. Golan Tepeleri’ne meşru hak,” dedi Bayan Patel ve Suriye’ye erken ve tam dönüşü.

Ekonomik ve kültürel ilişkiler

Diplomasinin yanı sıra ekonomik ve kültürel alışverişler de Hint-Suriye ilişkilerinin temel taşı olmuştur.

2003 yılında Başbakan Atal Bihari Vajpayee Suriye’yi ziyaret etti ve biyoteknoloji, küçük sanayi ve eğitim konularında mutabakat zaptı imzaladı. Hindistan, Şam’da biyoteknoloji merkezi kurulması için 25 milyon dolarlık kredi ve 1 milyon dolarlık hibe sağladı.

Beşar Esad 2008 yılında Hindistan’ı ziyaret ederek tarımsal işbirliği planlarına ve Suriye’deki fosfat kaynaklarına ilişkin çalışmalara destek verdi. Hindistan, Suriye’de bir BT mükemmeliyet merkezi kurmayı teklif etti.

Geçtiğimiz yıl eski Dışişleri Bakanı V Muraleedharan Beşar Esad ile bir araya gelerek ikili ilişkileri ele aldı.

İki ülke arasındaki ticaret de gelişti. Hindistan’ın Suriye’ye ihracatı tekstil, makine ve ilaçları içerirken, ithalat ise fosfat kayası ve pamuk gibi hammaddelere odaklandı.