Güneş’in neden bu kadar kızgın olduğunu daha iyi anlamak için Hindistan, Ladakh’ta devasa bir güneş teleskobu inşa ediyor

Mirak Köyü, Ladakh:

Güneş, Dünya’daki yaşamın habercisidir, ancak en yakın yıldızımız hakkında çok az şey biliyoruz. Bazen güneş çok kızar; Daha sonra, Dünya’daki uyduları ve elektronik ekipmanı deviren veya yakan devasa güneş fırtınalarını serbest bırakır. Hindistan, güneşi takip etmek için Ladakh’ta Ulusal Büyük Güneş Teleskobu’nu (NLST) kurmaya çalışıyor.

Projenin başkanlığını Bengaluru’daki Hindistan Astrofizik Enstitüsü’nün (IIA) müdürü Profesör Annapurni Subramaniam yapıyor ve alanın karakterize edildiğini ve arazinin satın alındığını söylüyor. Bu çok ihtiyaç duyulan mega projeye başlamak için yalnızca nihai onay gerekiyor. Neredeyse on yıl gecikti.

IIA’ya göre Ulusal Büyük Güneş Teleskobu, iki metrelik optik ve yakın kızılötesi (IR) gözlem tesisi olacak. 0,1 ila 0,3 yay saniyelik uzaysal çözünürlükte güneş manyetik alanlarının kökeni ve dinamikleriyle ilgili bir dizi önemli bilimsel konuyu ele almak üzere tasarlanmıştır.

Cihaz, Aditya L1 uydu misyonundan ve Udaipur, Rajasthan’daki yer tabanlı güneş teleskobundan güneş atmosferine ilişkin çok sayıda gözlemi desteklemek ve göstermek için geniş bir kapsama sahiptir.

IIA’ya göre, güneş fırtınaları veya koronal kütle püskürmeleri, milyarlarca ton plazmanın ve buna bağlı manyetik alanların Güneş’ten gezegenler arası uzaya büyük miktarda fırlatılmasıdır; bunlardan bazıları Dünya’ya çarpabilir ve jeomanyetik fırtınalar üretebilir. Şiddetli jeomanyetik fırtınalar, radyo iletişimini, GPS sinyallerini vb. kesintiye uğratmak gibi Dünya’daki uzay teknolojisine bağlı olarak insan yaşamına zarar verebilir. Bu fırtınaların tahmini, IIA ve Hindistan’daki diğer birçok kurum için de önemli bir bilimsel araştırma alanıdır.

(Yukarıda) Hindistan Hükümeti Baş Bilimsel Danışmanı Dr Ajay K Sood (sağdan ikinci), Büyük Ulusal Güneş Teleskobu’nun Miraak bölgesini ziyaret ediyor.

Teleskopun Ladakh Merak’taki Pangong Tso Gölü kıyısına yaklaşık 4.200 metre yükseklikte kurulması planlanıyor. Yüksek rakımlı soğuk bir çöl olan bu konum, optik ve yakın kızılötesi gözlemler için en uygun yerdir. Site, yüksek şeffaflığa sahip geniş dönemler boyunca açık gökyüzü sunuyor. Gün boyunca hafif esen laminar rüzgarlar, olağanüstü netlik dönemleri sağlar.

Ulusal Büyük Güneş Teleskobu, ISRO’nun uzay tabanlı güneş gözlemevi Aditya L-1 uydusunun yer tabanlı karşılığı olacaktı.

Dr Subramaniam, uydunun halihazırda yörüngede olması ve NLST testinin ertelenmesine rağmen sonuçlar sağlaması nedeniyle bunun zaten gerçekleştiğini söylüyor. Her şey yolunda giderse onayların çok yakında alınacağını ve teleskobun birkaç yıl içinde ortaya çıkabileceğini ekliyor. Teleskop projesinin maliyeti 150 crore Rs’nin üzerinde olacak.

Teleskobu devasa Pangong Tso Gölü kıyısına yerleştirmenin birçok avantajı vardır; su kütlesi daha net gözlemler için daha sakin bir atmosfer sağlar ve güneş teleskopları çok çabuk ısınma eğiliminde olduğundan sürekli esen rüzgar da aletlerin serin kalmasına yardımcı olur.

Baş Bilim Danışmanı Ofisi geçtiğimiz günlerde “Mega Bilim Vizyonu – 2035” başlıklı bir belge yayınladı; bu belgede “NLST ülkenin en büyük güneş teleskobu olacak. Bunu güneş astronomisinde en yüksek öncelikli proje olarak öneriyoruz.”

6 Temmuz 2024’te Hindistan’ın Baş Bilimsel Danışmanı Ajay K Sood, güneş teleskopu sahasını ziyaret etti ve gelişmeleri değerlendirdi. “Bölge olağanüstü açık gökyüzü ve düşük ışık kirliliğiyle tanınıyor, bu da onu yıldızları izlemek için mükemmel bir yer haline getiriyor.”