Bir ABD başkan adayı nasıl daha fazla oy alıp yine de kaybedebilir?

Washington:

Siyasi yabancı Donald Trump, 2016 ABD başkanlık seçimlerinde Hillary Clinton’ı yenerek anketlere ve tahminlere meydan okuduğunda, zaferi “güzel” olarak nitelendirdi.

Demokratların adayı Clinton’un ulusal çapta Cumhuriyetçi rakibinden neredeyse üç milyon daha fazla oy aldığı göz önüne alındığında, herkes durumu bu şekilde görmüyordu. Amerikalı olmayanlar özellikle ikinci en yüksek oy oranına sahip kişinin başkan seçilmesine şaşırmışlardı.

Ancak Trump, Amerikan sisteminin gerektirdiğini yaptı: Beyaz Saray’ı kazanmak için gereken 270 seçici kurul oyunu aşmaya yetecek kadar eyaleti bazen çok dar farklarla kazanmak.

Şimdi, Trump ile Demokrat Kamala Harris arasındaki 2024 seçim hesaplaşması yaklaşırken, bu gizemli ve modası geçmiş sistemin kuralları bazıları için yeniden odak noktasına geliyor.

Neden seçim koleji?

ABD Seçim Kurulu’nun 538 üyesi, dört yılda bir yapılan başkanlık seçimlerinin ardından kazananı belirlemek için eyalet başkentlerinde bir araya geliyor.

Bir başkan adayının kazanabilmesi için “seçmenlerin” salt çoğunluğunu (veya 538 kişiden 270’ini) alması gerekiyor.

Bu sistem, tek turlu dolaylı başkanlık seçimlerinin kurallarını belirleyen 1787 Amerika Birleşik Devletleri Anayasası’ndan kaynaklanmıştır.

Ülkenin kurucuları bu sistemi, genel oyla doğrudan başkanlık seçimleri ile Kongre üyelerinin seçimi arasında bir uzlaşma olarak görüyorlardı; bu yaklaşım, yeterince demokratik olmadığı gerekçesiyle reddedildi.

Pek çok eyalet tahmin edilebileceği gibi Cumhuriyetçi veya Demokrat eğilimde olduğundan, başkan adayları ağırlıklı olarak seçimlerin muhtemel olduğu bir avuç “değişken” eyalete odaklanıyor; sol eğilimli Kaliforniya ve sağ eğilimli Teksas gibi daha büyük eyaletlerden bazılarını neredeyse görmezden geliyorlar.

Yıllar boyunca, Seçim Kurulunu değiştirmek veya ortadan kaldırmak amacıyla Kongre’ye yüzlerce değişiklik önerildi. Hiçbir şey işe yaramadı.

Trump’ın 2016’daki zaferi tartışmayı yeniden alevlendirdi. Eğer 2024 yarışı çoğu anketin öngördüğü heyecan verici bir yarışsa, Seçim Kurulu kesinlikle yeniden ilgi odağı haline gelecektir.

538 kimdir?

Çoğu yerel seçilmiş yetkililer veya parti liderleridir, ancak isimleri oy pusulalarında yer almamaktadır.

Her eyaletin, ABD Temsilciler Meclisi (eyaletin nüfusuna dayalı bir sayı) artı Senato (büyüklüğüne bakılmaksızın her eyalette iki) üye sayısına eşit sayıda seçmeni vardır.

Örneğin Kaliforniya’da 54 seçmen var; Teksas’ta 40 tane var; Seyrek nüfuslu Alaska, Delaware, Vermont ve Wyoming’de yalnızca üç tane var.

Kongre’de oy kullanma hakkına sahip üye olmamasına rağmen Washington D.C.’de de üç seçmen bulunmaktadır.

Anayasa, seçmenlerin oylarını nasıl kullanacaklarına karar verme yetkisini eyaletlere bırakıyor. İkisi hariç tüm eyaletlerde (bazı seçmenleri kongre bölgelerine göre ödüllendiren Nebraska ve Maine), teorik olarak en çok oyu alan aday o eyaletteki tüm seçmenleri kazanır.

Tartışmalı kurum

Kasım 2016’da Trump, gerekli 270 oyundan çok daha fazla, 306 seçici delege oyu aldı.

Halkın oylarını kaybetme ve Beyaz Saray’ı kazanma şeklindeki olağanüstü durum eşi benzeri görülmemiş bir durum değildi.

Beş başkan bu şekilde göreve geldi; ilki 1824’te John Quincy Adams’dı.

Daha yakın zamanlarda, 2000 seçimleri Florida’da Cumhuriyetçi George W. Bush ile Demokrat Al Gore arasında destansı bir çatışmayla sonuçlandı.

Gore ülke çapında yaklaşık 500.000 ek oy kazandı, ancak Florida -ABD Yüksek Mahkemesi’nin müdahalesinin ardından- Bush’a verildiğinde, seçici kuruldaki toplam oy sayısı 271’e çıktı, bu az farkla bir zaferdi.

Gerçek oy mu yoksa basit formalite mi?

Anayasada seçmenlerin şu veya bu şekilde oy kullanmasını zorunlu kılan hiçbir hüküm yoktur.

Bazı eyaletler halk oylamasına saygı göstermelerini talep ederse ve bunu yapmazlarsa küçük bir para cezasına çarptırılıyorlardı. Ancak Temmuz 2020’de Yüksek Mahkeme, eyaletlerin bu “sadakatsiz seçmenlere” ceza verebileceğine karar verdi.

Şu ana kadar sadakatsiz seçmenler ABD seçimlerinin sonucunu belirleyemedi.

Seçim Kurulu Zaman Çizelgesi

Seçmenler, başkan ve başkan yardımcısına oy vermek için 17 Aralık’ta eyalet başkentlerinde toplanacak. ABD yasalarına göre “Aralık ayının ikinci çarşambasından sonraki ilk Salı günü toplanıp oy kullanacaklar.”

Ve 6 Ocak 2025’te Kongre, kazananı onaylamak için toplanacak – bu oturumda endişeyle izlenen bir olay, Trump destekçilerinden oluşan bir çetenin sertifikasyonu engellemek amacıyla ABD Kongre Binası’na saldırmasından dört yıl sonra.

Ama bir fark var. Geçen sefer, Senato başkanı olarak Cumhuriyetçi Başkan Yardımcısı Mike Pence, sertifikasyonun denetlenmesinden sorumluydu. Trump ve mafyanın yoğun baskısına rağmen Biden’ın kazandığını gördü.

Ve bu sefer, normalde ilk ifadeyi denetleyen Senato Başkanı, bugünkü Başkan Yardımcısı Kamala Harris’ten başkası olmayacak.

Yeni cumhurbaşkanının 20 Ocak’ta yemin etmesi planlanıyor.

(Başlık dışında bu hikaye NDTV personeli tarafından düzenlenmemiştir ve ortak bir yayından yayınlanmıştır.)