Biden Pax Americana’nın düşüşünü nasıl hızlandırdı?

Joe Biden’ın başkanlığının doruk noktası, Oval Ofis’teki ilk gününde kendinden emin bir şekilde “Amerika geri döndü” diye ilan etmesiyle geldi. Bunu, Amerika’nın küresel liderliği yeniden tesis etme yönünde iyimser bir vaat olan Paris İklim Anlaşması’na yeniden katılması sırasında söyledi. Başkanlığının en düşük aşaması, Hamas’ın İsrail’e yönelik acımasız saldırısına başladığı 7 Ekim 2023’tü. Bu, bir zamanlar olduğu gibi kabul edilen Amerikan etkisinin ve güvenlik garantilerinin artık eskisi gibi olmadığının açık bir hatırlatıcısıydı. 46. ​​ABD başkanının inişli çıkışlı mirasını tanımlayan şey, bu iki tarih arasındaki yolculuktur.

Biden’ın Batı Asya’daki güvenilirliği yandı ve halefinin tarih sayfalarından silmeye çalışacağı karanlık bir miras bırakma riskiyle karşı karşıya. Ancak diğer konulardaki başarısızlıkları da şok ediciydi.

Ancak önce güneşli anlardan başlayalım.

Kahramanlar Almanya’ya hoş geldiniz

Geçtiğimiz Cuma günü Biden, transatlantik ilişkilere yaptığı katkılardan dolayı ülkenin en yüksek sivil ödülünü almak üzere neredeyse hiç fark edilmeden Almanya’ya gitti. Dünyanın en güçlü lideri Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier’in yanında hareket etti. Yavaş, tereddütlü adımları, sanki yolda hayaletimsi bir varlık yürüyormuş gibi görünüyordu; TS Eliot’un deneyiminden bir an Atık arazi: “Her zaman yanında yürüyen üçüncü kişi kim?”

Biden’ın Almanya’ya veda ziyareti Avrupa’nın üzerinde bir kaygı bulutunu da beraberinde getiriyor. Tabiri caizse “büyük cellatları” olan Donald Trump’ın geri dönüşü ve belki de iktidara dönüş hayaleti, Berlin ve Avrupa’yı tedirgin etti. Trump’ın NATO hakkındaki görüşlerini, Avrupalı ​​üyelerin ABD’nin Avrupa’yı olası bir Rus saldırısına karşı koruma konusunda ciddi olup olmadığı konusunda meraklandırdığını çok iyi hatırlıyorlar.

Eliot’ın şiirindeki anlaşılması zor üçüncü karakter, Avrupa’nın Trump’ın dönüşüne dair kolektif korkusu olabilir. Steinmeier hâlâ o yılların (2016-2020) izlerini taşıyor ve ABD ile Avrupa arasındaki bağların zayıfladığı bir dönemi hatırlatıyor. “…Sadece birkaç yıl önce mesafe o kadar genişledi ki neredeyse birbirimizi kaybediyorduk” diye anımsıyor. Neyse ki Biden, Almanya ve Avrupa’yı kolektif olarak rahatlatacak şekilde, Alman cumhurbaşkanının söylediği gibi Avrupa’nın transatlantik ittifakına olan güvenini “bir gecede” hızlı bir şekilde yeniden tesis etti.

Kuşkusuz Biden’ın Avrupa’ya yönelik sosyal yardım ve iklim eylemi, başkanlığının çok az başarısı arasında yer aldı.

Biden, Blinken ve Bibi

İsrail Lübnan ve Gazze’yi bombalamaya devam ederken, bir şey açıkça ortaya çıktı: Amerika’nın İsrail’in karar alma süreci üzerindeki etkisi, Hamas’ın 7 Ekim saldırılarından bu yana önemli ölçüde azaldı. İsrail ordusu şimdilik terör tehditlerini kesinlikle bastırabilir. Ama kalıcı barış mı? Bu olası değildir ve belirsizdir. Bu arada ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken yine Batı Asya’da ama patronu gibi o da ne “Bibi” Netanyahu olarak da bilinen Benjamin tarafından ne de Arap müttefikleri tarafından ciddiye alınıyor. Biden, büyük ölçüde Netanyahu ile zayıf ilişkileri ve bölgede günlük katliamların devam etmesine izin vermesi nedeniyle bölgede dürüst bir barış komisyoncusu olarak güvenilirliğini kaybetti. Batı Asya’da savaş çıkarsa Biden, Kamala Harris’in kampanyasına kendi başına küçük bir veda partisi verebilir.

Trump en azından İsrail’i İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve Fas arasında varılan barış anlaşmasını imzalamaya zorlamıştı. Bu anlaşmalar diplomatik ilişkileri normalleştirmeyi, ekonomik işbirliğini genişletmeyi ve bölgesel barış ve istikrarı desteklemeyi amaçlıyor. Biden’ın göstermesi gereken ne var? Suudi Arabistan’la anlaşma neredeyse imzalanmaya hazırdı ancak Hamas’ın saldırıları buna engel oldu. Biden şu ana kadar savaşan tarafları Gazze ve Lübnan’da ateşkes anlaşmasına varmaya ikna edemedi.

İbrahim Anlaşmaları, Trump’ın kusurlu mirası

İbrahim Anlaşmaları Batı Asya için bir umut ışığı olarak geldi. Hatta kendisini Suudi Arabistan’a park eden ve Riyad’da ilk Yahudi cemaat merkezini açma planını cesurca açıklayan Amerikalı-İsrailli Haham Jacob Israel Herzog ile bir röportaj izlediğimi bile hatırlıyorum. Suudi Arabistan yöneticileri bunu fark etmemiş gibi davrandılar. Herkes İsrail’le barış anlaşmasının fiilen imzalandığını, mühürlendiğini ve teslim edildiğini varsayıyordu. Yahudiler krallığı mı ziyaret ediyor? Bu neredeyse mümkündü ve bir miktar başarı olurdu.

Ama olay şu: İbrahim Anlaşmaları Filistin meselesini görmezden geldi. Geriye dönüp bakıldığında, Filistinlilerin kendi kaderini tayin etmesinden bahsetmeden ilişkileri normalleştirmek akıllıca değildi. Bu kırılgan barışın reçetesidir. Gerçek konular (sınır, yerleşim yerleri, Kudüs, mülteciler) ilgi odağının dışında tutuldu. Filistin liderliğinin masaya bile davet edilmediğini unutmayalım. Kilit bir oyuncu olmadan bir barış anlaşmasına varmak en iyi ihtimalle dar görüşlülüktü.

Kuşkusuz, Biden diplomatik bir karışıklığı ve zorlu bir savaşı miras aldı. Daha derine inilmesi, anlaşmalardaki aksaklıkların düzeltilmesi ve Filistin meselesinin yeniden gündeme getirilmesi gerekiyordu. Ama yapmadı. Sonuç, Ekim ayındaki ölümcül Hamas saldırısıydı. Şimdi dünya bir kez daha Filistin devletinin kurulmasına yeni bir odaklanma çağrısında bulunuyor.

Bir dizi başka başarısızlık

Bundan sonra Beyaz Saray’ın anahtarlarını kim alırsa alsın, ya ABD’nin Avrupa ve Çin’deki önceliklerini gölgede bırakabilecek Batı Asya’da düzeni yeniden sağlamaya çalışmak ya da Biden’ın tüm başarısızlıklarıyla aynı anda uğraşmak ikilemini devralacak. Biden’ın Batı Asya’daki mirasının paramparça olduğuna şüphe yok; Aşırı şiddet, ölüm ve yıkım yükünü taşıyor. Aralarında kadın ve çocukların da bulunduğu binlerce kişi öldü, milyonlarca kişi evsiz kaldı ve çok sayıda kişi daha güvenli ülkelere göç etti. Savaştan kaçan İsrailliler Kıbrıs’a akın etti. Bölgedeki pek çok kişi yara izlerini silmenin nesiller süreceğine inanıyor. Biden’ın Beyaz Saray’dan ayrıldıktan sonra başarısızlıkları üzerine düşünüp düşünmeyeceği merak konusu.

Biden’ın Çin’e yaklaşımı da incelemeyle karşı karşıya kaldı. Yönetiminin, aralarında Hindistan’ın da bulunduğu benzer düşüncelere sahip ülkelerden oluşan bir koalisyon kurma çabaları karışık sonuçlar verdi. Hint-Pasifik Refah Ekonomik Çerçevesi (IPEF) ve Dörtlü Güvenlik Diyaloğu önemli girişimler olarak öne sürüldü, ancak bunların etkinliği belirsizliğini koruyor. Çin’in artan ekonomik ve askeri etkisinin küresel yönetişim ve bölgesel istikrar üzerinde önemli etkileri var.

Ukrayna: Anlamsız para pompalama

Ukraynalılar, Rusya ile bir barış anlaşması imzalayacağını açıkça belirttiği için Donald Trump’ın yeniden iktidara gelmesinden korkuyor. Ayrıca ABD’nin Ukrayna’ya milyarlarca dolar pompalamasını ve silah yüklü uçaklar göndermesini de desteklemiyor. Ukraynalılar Kamala Harris’in başkan olmasını istiyor çünkü onun Ukrayna’yı savunmaya, para ve silah konusunda yardım etmeye devam edeceğine inanıyorlar.

Biden yönetiminde, ABD önderliğindeki dünya düzeninin dönemi olan Pax Americana, açık gerileme işaretleri gösterdi. Afganistan’dan kaotik çekilmeden ABD’nin Batı Asya’daki iktidarsızlığına kadar Biden’ın dış politikası proaktif olmaktan çok reaktif olarak görülüyor. Arkasında kaos bırakan ve Taliban’ı cesaretlendiren 2021’de Kabil’den korkakça çekilme, Amerikan askeri gücünün işgal ettiği bölgelerde artık istikrarı garanti etmediği mesajını verdi. Bu başarısızlık ve ardından Washington’un ittifakları tutarsız bir şekilde ele alması, Amerika Birleşik Devletleri’nin İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana oynadığı “küresel uygulayıcı” rolünden bir geri çekilmenin sinyalini verdi.

Çin-Rusya meselesi

Açıkça görülüyor ki Biden’ın Çin ve Rusya’nın artan nüfuzuna tepkisi pek de güçlü olmadı ve Amerikan hegemonyasını zayıflattı. Dörtlü ittifaklar gibi çabalar, Çin’in Hint-Pasifik bölgesindeki saldırganlığını dengelemeyi amaçlarken, Pekin, ekonomik yatırımlar, askeri duruşlar ve Kuşak ve Yol Girişimi ve BRICS gibi diplomatik ve çok taraflı çabalar aracılığıyla nüfuzunu genişletmeye devam ediyor. Aynı zamanda Rusya’nın Ukrayna’yı işgal etmesi Amerika’nın caydırıcılığının sınırlarına dikkat çekti.

Pax Americana’nın düşüşü Biden döneminde başlamamış olabilir ama onun döneminde kesinlikle hızlandı. Biden’ın başkanlığı yurt içinde ekonomik toparlanmaya, sosyal adalete ve iklim eylemine odaklandı. Amerikan Kurtarma Planı ve Enflasyon Kontrol Yasası ekonominin istikrara kavuşturulmasına ve sosyal sorunların bir dereceye kadar çözülmesine yardımcı oldu. Ancak iki partili işbirliği her zamankinden daha zor ve Biden’ın girişimlerinin çoğu Kongre’nin direnciyle karşılaştı.

Donald Trump 5 Kasım’da kazanırsa Biden’ın mirası tarihin çöplüğüne atılabilir. Ancak Kamala Harris zirveye çıkarsa, kendi mirasını tanımlarken onu kurtarmak için çok çalışması gerekecek.

(Syed Zubair Ahmed, Batı medyasında otuz yıllık deneyime sahip, Londra’da yaşayan kıdemli bir Hintli gazetecidir)

Yasal Uyarı: Bunlar yazarın kişisel görüşleridir